#MeToo hareketinin beşinci yılı: Ne değişti?

Bundan tam beş yıl ilkin ana sayfanızda #MeToo (#BenDe) etiketini gözden kaçırmanız neredeyse imkansızdı. Bir tweet, tüm dünyadan bayanların cinsel hücum ve rahatsız etme deneyimlerini paylaşmış olduğu bir konuşma akışına dönüştü.

Stathclyde Üniversitesi’nden feminist medya emekleri öğretim üyesi ve toplumsal cinsiyet emekleri direktörü Prof. Karen Boyle, “Me too, cinsel sertlik ve tacizle ilgili ilk etiket değildi, ilk ilgi gören etiket bile değildi. Me Too dünyanın pek oldukça yerinde ulusal ya da bölgesel çapta halihazırda genele yayılan emekleri küresel olarak görünür kıldı” diyor.

Pek çoklarına gore bu hareket, tüm dünyada toplumlarda ve işyerlerinde hanımefendilere karşı tavırla ilgili geniş kapsamlı bir tartışmayı ateşledi. Hanımefendilere yaşadıkları cinsel rahatsız etme ve saldırılar hakkında daha açık konuşmaları için cesaret verdi.

Me Too hareketi, 2006 senesinde aktivist Tarana Burke, hanımefendilere karşı sertlik ve rahatsız etme mevzusunda farkındalık yaratmak için bu kelimeleri kullanmasıyla başladı.

Bundan 11 yıl sonrasında 2017’de, Amerikalı oyuncu Alyssa Milano’nun attığı tweet ile yeni bir toplumsal platformda kendine yer buldu.

Oyuncu, hanımefendileri yaşadıkları cinsel rahatsız etme ve saldırılar hakkında konuşmaya çağırmıştı. Ki bu kısa sürede küresel bir hesaplaşmanın tetikleyicisi oldu.

Milano, Hollywood’un en mühim isimlerinden Harvey Weinstein’ı cinsel hücum ve tacizle itham eden ilk kadınlardan biri.

Tweet’in atılmış olduğu ilk gün olan 15 Ekim’de, ”Me too” sözcükleri toplumsal medyada 200 binden fazla kez kullanıldı. Ertesi gün 500 binden fazla kez tweet’lendi.

#MeToo, 85’ten fazla ülkede değişik dillere çevirilerek Twitter’da gündem olan etiket haline geldi.

Hareket ABD’de başlamış olabilir sadece küresel bir tesir yarattı.

Feminist kolektif Think Olga’nın kurucusu Juliana de Faria 2015’te #MeuPrimeiroAssedio ya da #MyFirstHarrassment (#İlkTacizim) etiketini ortaya attı.

Günler içinde Brezilya’daki bayanların cinsel rahatsız etme deneyimlerini paylaştıklarını binlerce tweet atıldı. Bu akım Latin ABD’da İspanyolca #MiPrimerAcoso etiketiyle yayıldı.

Geçtiğimiz yıllarda Çin, Hindistan, İngiltere şeklinde ülkelerde de toplumsal tartışmalar başlatacak şekilde tüm dünyada bunun pek oldukça örneği yaşandı.

Şu günlerde Hindistan’da cinsel tacizle itham edilen Bollywood yönetmeni Sajid Khan’ın, katılmış olduğu Bigg Boss programından çıkarılması için çığ şeklinde büyüyen bir kampanya var.

Khan, dört yıl ilkin sekiz iş arkadaşı ve bir gazeteci tarafınca cinsel istismarla itham edilmişti. Kendisi bu suçlamaları reddetti ve ona karşı hiçbir adli işlem başlatılmadı.

#MeToo Çin’de 2018 senesinde hız kazanmıştır, Xianzi takma adıyla tanınan Zhou Xiaoxuan cinsel rahatsız etme hikayelerini paylaşmaya başlamış olan birçok hanımdan biriydi.

Xianzi 3 bin kelimelik bir yazıyla, devlet televizyonu CCTV’den sunucu Zhu Jun’u, 2014 senesinde onunla röportaj yapmak için giyinme odasına girmiş olduğu sırada kendisine cinsel tacizde bulunmakla suçladı.

Davası üç senenin peşinden geçen yıl kafi kanıt bulunmadığı sebebi öne sürülerek düştü ve Ağustos ayındaki müracaatı da reddedildi.

Cenup Afrika’da 2019’da, 19 yaşındaki talebe Uyinene Mrwetyana’nın Cape Town postanesinde tecavüze uğrayıp öldürülmesinin peşinden #AmInext ve #MenAreTrash etiketleriyle hanıma karşı şiddetle savaşım için bir seferberlik başlatıldı.

Bu yitik ülkede büyük çapta sertlik karşıtı protestoların ateşleyicisi oldu.

Hanım cinayetlerinin dünya averajının beş katından fazla olduğu Güney Afrika’da hükümet, hanıma karşı sertliği ulusal bir kriz duyuru etti.

Mayıs ayında, eski bir modelin TikTok videosunda 16 yaşlarındayken tecavüze uğradığını iddia etmesinin peşinden Nepal’de de yüzlerce insan sokaklara dökülerek tecavüzün yasal tanımının ve yaptırımlarının genişletilmesi için çağrıda bulunmuş oldu.

Manken, bir güzellik yarışması yapımcısı tarafınca kendisine ilaç verildiğini, saldırı edildiğini ve peşinden şantaj yapıldığını söyledi. Sadece Nepal yasalarına gore tecavüzün bir yıl içinde bildirilmesi gerekiyor.

Cemiyet baskısının peşinden mevzuyla bağlantısı olan bir adam gözaltına alındı. Sadece yasalar tecavüzden işlem halletmeye izin vermiyordu ve bu kişinin suçu insan kaçakçılığı olarak kaydedildi.

#MeToo kampanyasının en yoğun döneminde Türkiye’de de oldukça sayıda şahıs toplumsal medya üstünden başından geçenleri söyledi.

Fakat ondan ilkin de ulusal çapta hanıma şiddetle savaşım davaları ve kampanyaları devam ediyordu.

2015’te 20 yaşındaki üniversite talebesi Özgecan Aslan’ın Tarsus’ta saldırı girişiminin peşinden vahşice öldürülmesi, Türkiye’de şiddetli bir tepkiyi bununla beraber getirmişti.

O dönemde aralarında Türkiye’nin en meşhur isimlerinin de olduğu oldukça sayıda hanım başlarından geçenleri #SenDeAnlat etiketiyle toplumsal medyada söyledi.

Yıllar içinde hanıma karşı şiddetle savaşım platformları arttı, savaşım güçlendi.

2020’de Muğla’da öldürülen üniversite talebesi Pınar Gültekin’in peşinden Türkiye’de hanım hareketi yine ateşlendi.

Geçtiğimiz Temmuz ayında ise, İstanbul Sözleşmesi olarak malum ve 2012’de kabul edilen Hanımefendilere Yönelik Sertlik ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi, Cumhurbaşkanlığı kararıyla feshedildi.

İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin gözaltındayken komaya girerek yaşamını kaybetmesinin peşinden protestolar hızla büyüdü.

Amini terbiye polisi tarafınca başörtüsünü “gerektiği şekilde” takmadığı için gözaltına alınmıştı.

Görgü tanıklarına gore komaya girmesinin sebebi polis aracında sertlik görmesiydi.

İran polisi tüm iddiaları reddetti. Onun aniden kalp problemi yaşadığını söylediler.

İranlı aktivistler İran’da şu an devam eden protestolarla Me Too hareketi içinde bir benzerlik kuruyor.

İranlı oyuncu ve aktivist Golshifteh Farahan, “Iyi mi #MahsaAmini hareketine sırtını dönerek #MeToo’yu destekleyerek bayanlar ve erkekler için eşitlik talep isteyebilirsin ki? Bunun dinle ya da ideolojiyle, çarşaf giyip giymemekle bir alakası yok” şeklinde tweet attı.

“Bu, bayanlar ve bedenleri için seçme özgürlüğüyle ilgili” diye ekledi.

Beş yılda bu hareket, cinsel rahatsız etme hakkında daha açık bir münakaşa ortamı yaratmakla beraber bölgesel etiketleri, protestoları ve örnek davaları tetiklemesi bakımından da başarıya ulaşmış görülüyor.

Prof. Boyle, #MeToo etiketinin cinsel rahatsız etme ve hücum mevzusunda kamuoyunda mühim bir tesiri bulunduğunu, binlerce insanoğlunun, bilhassa bayanların yaşadıkları, duydukları ve inandıkları hakkında açıkça konuşabilmelerini sağladığını söylüyor.

Ek olarak hanımefendilere yönelik tavırla ilgili küresel “hesaplaşmanın” yanı sıra, bazı temel toplumsal sorunları da ortaya çıkardığını ekliyor:

“Ne yazık ki, neredeyse en başından beri, hem insanlara hem de genel olarak konuşulanlara karşı bir tepki vardı. Her insanın söylediği duyulmadı ve her insana inanılmadı.”

Boyle, kamuya mal olmuş kişilere yönelik iddiaların kimi zaman tepkiyle karşılanmasının sebebinin, bunun rahatsız edici bir gerçeği ortaya çıkarması olduğuna inanıyor:

“Me Too, yalnızca kişilerin davranışlarına değil, bununla beraber belirli endüstrilerin ve bir tüm olarak toplumun değerlerine de ışık tuttu.”

Prof. Boyle, Me Too’nun oldukça mühim bir mevzu hakkında hareket ve alan yarattığını sadece daha yapılacak oldukça şey bulunduğunu söylüyor:

“Dünyada cinsel rahatsız etme ve hücum olmadığında bileceğiz ki son noktaya geldik. Şu an bundan oldukça uzağız.

“MeToo’nun hakkaten dönüşüm sağlaması için işyerlerinde, okullarda, spor sahalarında, her yerde yapısal değişiklik gerekiyor.”