İskoçya’nın bağımsızlık referandumu başvurusu İngiltere Yüksek Mahkemesi’nde reddedildi

Güncelleme 2 dakika ilkin

Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, İskoçya yönetiminin, İngiltere parlamentosunun onayı olmadan ikinci kez bağımsızlık referandumuna gitme talebini oy birliğiyle reddetti.

Mahkemenin kararını okuyan Yargıç Lord Reed, İskoçya’ya öz yönetim hakkı veren Anayasal düzenlemeye gore İskoçya Parlamentosu’nun yetkilerinin sınırları bulunduğunu ve iki ülke arasındaki birliğin kaderine ilişkin mevzularda Londra’daki Birleşik Krallık Parlamentosu’na verilmiş olan yetkileri kullanamayacağına hükmetti.

İskoçya yönetiminin Başbakanı Nicola Sturgeon karardan sonrasında Twitter’dan yapmış olduğu paylaşımda “Hayal kırıklığına uğramış olsam da Yüksek Mahkeme sonucuna” saygılıyım. Mahkeme yasa yapmaz, bir tek yorumlar” dedi ve ekledi:

“İskoçya’ya Londra’nın onayı olmadan kendi geleceğini belirleme hakkı vermeyen bir yasa, Birleşik Krallık’ın gönüllü bir ortaklık olduğu fikrinin gerçek dışı bulunduğunu ortaya koyuyor ve bağımsızlık talebini güçlendiriyor.”

Sturgeon “İskoçya’nın demokrasi talebi reddedilemeyecek. Bugün verilen karar İskoçya’nın bağımsızlık isteyen sesinin yükselmesini bir yönden engelleyebilir fakat demokrasilerde sesimiz engellenemez ve engellenemeyecek” diye sürdürdü.

Daha sonrasında bir basın toplantısı düzenleyen Sturgeon mahkemenin kararının bir tek yasaya uygunluk yönünden alındığını vurgulayarak, siyaseten bağımsızlık talebini demokratik yollardan yükseltmeye devam edeceklerini ortaya koydu.

Referandum mevzusunda İskoçya halkının, referandum vadeden İskoç Ulusal Partisi’ni desteklemek suretiyle iradesini bildirdiğine şüphe olmadığını korumak için çaba sarfeden Sturgeon, İskoçya halkının irade bildirdiği bir mevzuda İskoçya parlamentosunun karar yetkisine haiz olmamasını kabul etmenin fazlaca zor bulunduğunu söyleyerek İskoçya ile İngiltere arasındaki ilişkileri düzenleyen yasayı sorguladı.

İskoçya’da aslen 2014 senesinde bağımsızlık mevzusunda bir referandum yapılmış, seçmenlerin yüzde 55’i Birleşik Krallık içinde kalma yönünde oy kullanmıştı.

İngiltere hükümeti ikinci bir referanduma gidilmesine karşı çıkıyor. Sadece bölge yönetimindeki İskoç Ulusal Partisi, İskoç seçmenin 2016’da meydana getirilen Brexit referandumunda Avrupa Birliği’nden çıkışa karşı oy kullandığına dikkat çekerek, koşulların temelden değiştiğini ve tekrardan referandum hakkı doğduğunu korumak için çaba sarfediyor.

Bölge yönetiminin başbakanı Nicola Sturgeon referandumun gelecek yıl 19 Ekim tarihinde yapılmasını teklif etmiş sadece İngiltere hükümeti buna onay vermeyi reddetmişti.

Muhafazakar hükümetin son başbakanı Rishi Sunak da dahil birbirini izleyen liderleri, içeride yüksek enflasyon krizi, dışarıda da Ukrayna savaşıyla uğraşırken ülkenin bir bağımsızlık referandumunu kaldıramayacağını, 2014 referandumu sonucuna saygı gösterilmesi icap ettiğini savundular.

Bugün mahkemenin sonucu ve İskoçya yönetimi başbakanı Nicola Sturgeon’un kararla ilgili yorumu sonrasında İskoçya’nın bir fazlaca şehir ve nahiyesinde gösteriler yapılması planlanıyor.

Referandum mevzusu Yüksek Mahkemeye İskoçya yönetiminin en üst düzeydeki hukuk yetkilisi Dorothy Bain tarafınca götürüldü.

Bain, Birleşik Krallık hükümetinin onayı olmadan, İskoçya yönetiminin bir referandum sonucu alıp alamayacağından tam olarak güvenli olmadığını söyleyerek Yüksek Mahkeme’ye başvurdu.

Bain, mevzunun “kamu açısından müstesna bir ehemmiyet taşıdığını” söyleyerek Birleşik Krallık’ın en yüksek mahkemesinin karar vermesini istedi.

Mahkeme geçen ay, iki gün süresince devam eden oturumlarda hem Birleşik Krallık hem de İskoçya hükümetlerinin tezlerini dinledi ve beklenenden daha kısa bir süre içinde kararını açıklayacağını bildirdi.

1999 senesinde İskoçya’ya özerk bir yönetim ve kendi parlamentosu tarafınca yönetilme hakkı veren düzenlemeye gore, İskoçya ve İngiltere arasındaki birlik de dahil Anayasal mevzularda nihai karar Londra’daki Birleşik Krallık Parlamentosu’na ilişkin.

Mahkemenin oy birliğiyle verdiği karar, karşılıklı tezlerin karmaşıklığına rağmen oldukça net ve kısa.

İngiltere hükümeti Yüksek Mahkeme’nin bu yönde karar vereceğinden güvenli görünse de kulislerden gelen bilgiler karar açıklanana kadar epey bir tedirginlik yaşandığına işaret ediyor.

Hükümet bu kararla İskoçya’nın bağımsızlığı mevzusunun da artık en azından bir süre kapanmasını umuyor. Ama bu fazlaca iyimser bir beklenti olur.

Kısa vadede mesele yatışabilir fakat uzun solukta mevzu gündemde kalmaya devam edecek benzer biçimde görünüyor.

İskoçya yönetimindeki İskoç Ulusal Partisi, yeni bir referandum için seçmeninden demokratik irade desteği almış olduğu tezini savunmayı sürdürecek ve önümüzdeki genel seçimleri fiilen referanduma dönüştürme ihtimalinden bahsetti bile.

İskoçya’daki BBC Siyaset Editörü Glenn Campbell mahkemenin kararının, Nicola Sturgeon’un daha ilkin önerilmiş olduğu şekilde 19 Ekim 2023 tarihinde bir referandum yapılmasını olanaksız hale getirdiğini söylüyor.

Yüksek Mahkeme sonucu açıkça herhangi bir bağımsızlık referandumu için ilkin İngiltere hükümetinin onay vermesi icap ettiğini ifade ediyor.

Bunun kısa bir vadede olabileceğine dair ise hiçbir işaret yok.