İran’da onlarca kentteki grevler ikinci gününde: ‘Artık mesele sadece başörtüsü değil’

Güncelleme 39 dakika ilkin

İran’da onlarca kentte binlerce işçinin dün başlatmış olduğu işbırakımı bugün de devam ediyor.

Toplumsal paylaşım sitelerinde paylaşılan doğrulanmış görüntülere bakılırsa, işçilerin greve gittiği şehirler içinde Tahran, Reşt, İsfahan, Kutlama, Şehinşehr, Hürremabad, Abadi, Kirmanşah, Bender Abbas, Burucerd ve Ahvaz da var.

BBC Farsça Servisi”nin haberine bakılırsa “Kanlı Kasım” ya da “Aban Katliamı” diye malum 2019-2020 yılındaki şiddetle bastırılan büyük protestoların yıldönümünde başlatılan eylemler, bununla beraber ülkede üçüncü ayına giren ve ülkenin dört yanında hâlâ devam eden protestolarla bütünleşiyor.

2019-2020 senesinde petrol fiyatlarına yüzde 50-200 oranında zam yapılması üstüne patlak veren ve 20’yi aşkın kente yayılan protestolarda hiddet giderek büyümüş, bankalar, resmi binalar tahrip edilmiş, hükümetin şiddetli müdahalesinde yüzlerce gösterici öldürülmüştü.

Daha ilkin 2009 senesinde da ülkede bilhassa üniversite öğrencilerinin odağında olduğu bir protesto dalgası yaşanmıştı fakat 2019 protestoları yaygınlığı ve sertliği itibariyle bu tarz şeyleri geride bırakmıştı.

Mahsa Amini’nin istendiği şekilde örtünmediği sebebi öne sürülerek gözaltına alınırken öldürülmesini protesto amacıyla iki ay ilkin başlamış olan gösterilerde şu ana kadar ölenlerin sayısı İran İnsan Hakları Örgütü’nün teyit edebildiği haberlere bakılırsa 326. Fakat teşkilat sayının bunun üstünde bulunduğunu tahmin ediyor.

Gösteriler, ülkenin her yanına ve değişik kesimlere yayılarak büyürken bağımsız Harana haber ajansının tahminlerine bakılırsa gözaltına alınanların sayısı da 15 bini buluyor.

İlk günlerinde hanımefendilerin yaygın ve cüretli eylemleriyle alevlenen protestolar giderek, gün gün daha geniş kesimleri kapsamaya başladı ve son günlerde “Kanlı Kasım” anmaları vesilesiyle işçilerin grevleriyle de desteklenmeye başladı.

Gösterilerin arka planını konuştuğumuz BBC Farsça Servisi editörlerinden Muhammed Veziri, “Vakalar artık başlangıçtaki benzer biçimde tek bir mevzuyla ilgili değil. Artık mesele sadece başörtüsü değil” diyor.

Veziri, “Genel olarak memnuniyetsiz olunan her şey protesto ediliyor. Artık direkt rejimin çekirdeğindeki adlar açık bir halde hedefleniyor, rejimin sembolleri hedefleniyor” diye ekliyor.

Peki bu gösterilerin İran İslam Cumhuriyeti’nin tarihindeki en kuvvetli protesto dalgası olduğu söylenebilir mi?

Veziri, “Bir ihtimal sertliği bakımından en büyük değil, fakat kesinlikle en uzun süreni” diyor ve gösterilerin üçüncü ayına girdiğine işaret ediyor.

Bunun da ötesinde bu gösterileri değişik kılan bir başka özellik de, ülkenin her yanını ve oldukca geniş toplumsal kesimleri kapsıyor olması.

Muhammed Veziri, “Bu protestolar, İran’da daha ilkin hiçbir toplumsal hareket ve tepkinin görülmediği bölgeleri de harekete geçirdi” diyor.