Diyabet hastası ‘her dört kişiden biri gerekli yardımı alamıyor’

Alexander Vasquez / BBC Dünya Servisi

Dünya Diyabet Günü’nde piyasaya sürülen yeni bir araştırmaya bakılırsa, dünya genelinde bu hastalığa haiz her dört kişiden biri, gerekseme duyduğu yardımı alamıyor.

Internasyonal Diyabet Federasyonu (IDF) hastaların % 26’sının teşhis konulduğunda kafi informasyon ve eğitim almadığını, bunun da diyabetin fena kontrolüne yol açtığını ve nüzul, böbrek yetmezliği, körlük, uzuv kaybı şeklinde fizyolojik hasarların yanı sıra ve ruh sağlığına da zarar verebileceğini söylüyor.

İnternet üstünden meydana getirilen araştırmaya ya diyabet hastası ya da aralarında Brezilya, Hindistan ve Nijerya şeklinde ülkelerin de bulunmuş olduğu çeşitli ülkelerden sıhhat çalışanı olan 3.208 şahıs katıldı.

Sadece bir diyabet hastası olarak, bu araştırmanın neticeleri maalesef bana bir sürpriz olmadı ve bu benim de oldukca iyi anlayabileceğim bir durum.

Yedi yaşlarındayken Kosta Rika’da teşhis konulmuş olan Bir Tip 1 diyabet hastası olarak, hastalığım hakkında oldukca fazla bir şey bilmeden, kaygı ve stresle büyümenin ne demek bulunduğunu biliyorum.

Bir cam kemik hastası olarak verilen ilaçların yan etkisiyle diyabet oldum ve şu anda tekerlekli sandalyedeyim.

Hastalığı 7/24 denetim altında tutmak oldukca zordu. İlk gençlik yıllarımda bir glükoz sensörüm yoktu. Her gün ürkü atak geçirir, çoğunlukla aslına bakarsanız insülin yapmış olup yapmadığımı unutur ya da iki kez vurduğumu düşünüp, kan şekeri düzeyimin yaşamımı riske atacak kadar düştüğünden korkardım.

25 yaşlarındayken İngiltere’ye taşındıktan sonrasında hastalığım hakkında daha oldukca şey öğrendim. Bugün Ulusal Sıhhat Hizmeti’nin (NHS) verdiği eğitim ve ekipman yardımıyla, diyabet yönetimi mevzusunda gün içinde almak ihtiyaç duyulan sayısız karar mevzusunda kendime daha oldukca güveniyorum ve netice olarak daha güvende hissediyorum.

Diyabet hastası biriyle daha konuşup, benimle benzer deneyimler yaşayıp yaşamadıklarını görmek için Chihuahua, Meksika’dan Ana Lucia ile konuştum.

Diyabet teşhisinden sonrasında yalnız kendisinin değil, ailesinin de yaşamının trajik bir halde değiştiğini söyledi.

Ana Lucia’ya, sekiz yaşlarındayken yoğun bakıma kaldırıldıktan sonrasında Tip 1 diyabet teşhisi konuldu.

“Oldukca üzülmüştüm, şu sebeple minik bir kız çocuğuydum ve artık tatlı yiyemeyecektim. Akşamdan sabaha olan bir değişiklikti ve bana ‘şunu, bunu yiyemezsin’ dediler.”

Anası Clementina, kızının beş gün hastanede yatmış olduğu süreçte iyi mi yolunu yitirmiş şeklinde hissetiğini söyledi:

“Bana minik bir çocuk olduğundan insülin iğnesi yapmayı öğrenmem icap ettiğini söylediler. İkimiz beraber diyabeti öğrenmeye başladık.”

Sadece destek olmaması ve diyabet yönetimi mevzusundaki farkındalık eksikliğinin, günlük yaşamlarını sürdürmeye çalışırken Clementina ve Ana Lucia üstünde negatif tesiri oldu.

Clementina “Okullarda ‘evet burda diyabetli bir öğrencimiz var, planımız da bu olmalı’  diye hususi bir şeyler olmalı” diyor.

Şu anda 17 yaşına gelen Ana Lucia, diyabetini büyük seviyede kendisi denetim altında tutuyor.

Sadece kimi zaman yorucu bulunduğunu da söylüyor:

“Daha azca uyuyorum şu sebeple kan şekeri seviyemi denetim etmem ya da insülin vurduktan sonrasında birkaç saat beklemem gerekiyor.”

Ana Lucia, kan şekeri seviyelerini ölçen sensörlere haiz Freestyle Libre adlı aleti kullanıyor. Böylece parmağını kan çıkartmak için delmesi ve kafi sayıda şerite haiz olup olmadığından kaygılanması gerekmiyor.

Ana Lucia, bu cihaza daha ilkin haiz olmanın diyabetle yaşamını kolaylaştıracağını söylüyor. Ailesi ve arkadaşları ona iyi bir destek ağı sunsa da, diyabetini yönetmenin okuldaki sınavları ve ödevleri eklendiğinde oldukca daha sıkıntılı olabildiğini vurguluyor.

IDF’nin çalışmasında, fizyolojik sonuçların yanı sıra, hastalık mevzusunda oldukca fazla informasyon sahibi olmamanın ruhsal sıhhat üstündeki tesirleri de incelendi.

IDF Başkanı Prof. Andrew Boulton “Doğru eğitimi almazsanız, bu durum kaygıya ve kesinlikle depresyona yol açabilir” diyor.

Araştırma, sıhhat çalışanlarının da daha iyi bilgilendirilmiş olması icap ettiğini gözler önüne seriyor. Sıhhat çalışanı iştirakçilerin yarısından birazcık azı (% 49) diyabet bağlantılı depresyonu teşhis edebileceklerini söylüyor.

Boulton “Depresyondaki insanoğlu tıbbi tavsiyelere daha azca uyuyor. Mesela ayaklarında bir problem var ise belli ayakkabıları giymemek şeklinde.” diyor.